Kampania wyborcza od dzisiaj zgodna z prawem

Dzisiaj, 14 sierpnia 2018 roku, Premier Mateusz Morawiecki ogłosił termin wyborów samorządowych. Jakie to ma znaczenie, skoro przez całe wakacje widzimy polityków deklarujących kandydowanie i rozpoczynających festiwal obietnic wyborczych? Otóż duże, bo warto zadać jedno ważne pytanie: 

Czy wolno im prowadzić agitację jeszcze przed oficjalnym ogłoszeniem terminu wyborów?

Przez całe wakacje oglądaliśmy w mediach regularnie prowadzoną kampanię wyborczą w Warszawie. Rafał Trzaskowski i Patryk Jaki walczyli o poparcie wyborców stolicy, prześcigali się w pomysłach i spotykali z mieszkańcami miasta. Jednak stolica nie jest żadnym wyjątkiem. W Chełmie zarówno nowi kandydaci, jak i starzy urzędnicy gminni ogłaszali, że chcą kandydować w najbliższych wyborach i zaczynali wyborczą agitację mieszkańców.

Czemu mamy wątpliwości co do legalności takich działań?

Stanowisko Państwowej Komisji Wyborczej z maja 2018 roku w sprawach podejmowania działań o charakterze agitacji wyborczej przed rozpoczęciem kampanii wyborczej jest jednoznaczne (źródło).

„Kampania wyborcza rozpoczyna się z dniem ogłoszenia aktu właściwego organu o zarządzeniu wyborów i ulega zakończeniu na 24 godziny przed dniem głosowania.

Podejmowanie przez podmioty lub osoby, które zamierzają uczestniczyć w zbliżających się, lecz jeszcze niezarządzonych wyborach, takich działań, które noszą cechy kampanii wyborczej, jest niezgodne z przepisami prawa wyborczego. Podmioty te powinny zatem, przed zarządzeniem wyborów, powstrzymać się od takich działań.”

Jak przypomina PKW, zgodnie z Kodeksem wyborczym kampania wyborcza rozpoczyna się w dniu zarządzenia wyborów (tak, dobrze czytacie – od dzisiaj!). Osoba kandydująca może rozpocząć swoją kampanię od dnia przyjęcia przez organ wyborczy zawiadomienia o utworzeniu komitetu wyborczego.

A jak wygląda kampania wyborcza w Chełmie?

Jeden z kandydatów pojawia się raz w otoczeniu Honorowego Komitetu Poparcia, kolejnym razem Komitetu Obywatelskiego. W rzeczywistości żaden komitet nie jest zarejestrowany, ale spotkania, programy, wiece już się odbywają.

Jak kierowca postawi auto na placu Łuczkowskiego, to straż miejska wypisze mandat i wygoni go z placu, bo łamane jest prawo. Jeśli polityk organizuje zgromadzenie publiczne, to straż miejska pilnuje żeby mu nikt w tym nie przeszkadzał.

Kolejny kandydat opowiada jakie cuda zrobi w Chełmie, jeżeli wygra i jednocześnie ktoś daje w lokalnej gazecie artykuł sponsorowany łudząco podobny do oferty programowej kandydata. Komitet wyborczy nie mógł zapłacić za artykuł sponsorowany, bo przecież go jeszcze nie ma. Znowu mamy omijanie prawa, tyle że w kwestii finansowania kampanii.

Polityk może, obywatel już niekoniecznie. Jeśli za publikację artykułu promocyjnego towaru zapłaci inna firma to urząd skarbowy domaga się wyjaśnień od przedsiębiorcy na podstawie ustawy karno-skarbowej. Polityka nikt nie pyta o legalność finansowania publikacji.

Wróćmy znowu do przepisów.

Państwowa Komisja Wyborcza przypomina w swoim komunikacie, że podejmowanie w okresie poprzedzającym zarządzenie wyborów działań promujących przyszłych kandydatów jest niezgodne z zasadami prowadzenia kampanii wyborczej:

„Działania takie naruszają zasadę równości kandydatów i komitetów wyborczych, są sprzeczne z zasadami dobrze pojmowanej kultury politycznej i są powszechnie odbierane jako obejście prawa nie tylko przez osoby promujące się w ten sposób, ale także przez organizacje, z którymi osoby te są formalnie związane” – czytamy w komunikacie.

Korzystanie przez komitety wyborcze i kandydatów uczestniczących w przyszłych wyborach organów jednostek samorządu terytorialnego z efektów podejmowanych przed zarządzeniem tych wyborów działań o charakterze agitacji wyborczej (publicznie nakłaniających – 3 – lub zachęcających do głosowania w określony sposób lub do głosowania na kandydata określonego komitetu wyborczego, jak definiuje je art. 105 § 1 Kodeksu wyborczego) może zostać uznane za naruszenie zasad finansowania kampanii wyborczej, skutkujące odrzuceniem sprawozdania finansowego komitetu wyborczego oraz ewentualną odpowiedzialnością karną.

Zgodnie z Kodeksem wyborczym kampania wyborcza rozpoczyna się w dniu zarządzenia wyborów. Osoba kandydująca może rozpocząć swoją kampanię od dnia przyjęcia przez organ wyborczy zawiadomienia o utworzeniu komitetu wyborczego.

I jaki z tego morał?

Z jednej strony wiadomo, że ryba psuje się od głowy. Trudno wymagać przestrzegania prawa w małych miastach, gdy partyjni liderzy na wiele tygodni przed ogłoszeniem wyborów przedstawiają kandydatów, a w mediach widzimy regularną kampanie o fotel zarządzającego Warszawą.

Jednak z drugiej strony… pamiętajmy, że będziemy wybierać spośród kandydatów, którzy świadomie łamali bądź naginali do granic prawo jeszcze przed samym ogłoszeniem wyborów. Ja osobiście nie czuję się z tym dobrze.

Przejechanie autem na czerwonym świetle, nawet gdy nikt nie patrzy, jest nadal złamaniem przepisów.

Nie wiem jak Was, ale mnie nie napawa optymizmem fakt, że politycy łamią przepisy jeszcze nawet zanim oficjalnie zaczęli udział w wyborczym wyścigu. Jeśli taki sam standard uczciwości będzie obowiązywał po objęciu stanowisk, to nic dobrego z tego dla miasta nie wyniknie.

Wirtualny Chełm z zakładką Wybory 2018

My również włączamy się do śledzenia kampanii wyborczej, sprawdzania kto wywiązał się z obietnic, a kto nie, analizowania obietnic wyborczych, przepytywania kandydatów i edukowania czym tak naprawdę są wybory samorządowe.

Nie zaczęliśmy tego wcześniej ze względu na przepisy, o których pisałem powyżej. Relacjonowanie nielegalnej naszym zdaniem kampanii byłoby z założenia nie fair wobec czytelników. Teraz możemy zająć się tematem kampanii wyborczej – rzetelnie i… zgodnie z prawem.

Dołączamy zatem do mediów zajmujących się wyborami chyba jako ostatni, ale za to legalnie i z czystym sumieniem.