Nieodrobiona lekcja
Chełm przeszedł do historii polskiej pedagogiki dzięki eksperymentowi pedagogicznemu wdrożonemu w 1926 roku w Państwowym Seminarium Nauczycielskim Żeńskim przez dr Jadwigę Młodowską. Obecnie oparty na samodzielnym myśleniu i kształceniu system daltoński przeżywa swój renesans. W Polsce jest dziś ponad sto placówek daltońskich – szkół i przedszkoli, w tym wiele publicznych. W Chełmie, gdzie wszystko się zaczęło – nie ma ani jednej! Pionierce systemu daltońskiego zamiast kontynuacji jej dzieła chełmianie wolą postawić pretensjonalną ławeczkę za 50 tys. zł.
Dlaczego nikt nie wpadł na pomysł budowy w Chełmie nowoczesnego edukacyjnego placu zabaw im. dr Jadwigi Młodowskiej? Zaliczana do czołowych „siłaczek II Rzeczpospolitej” z ławeczki zdecydowanie by się nie ucieszyła, ale z placu zabaw dla dzieci – już jak najbardziej. Może pora odrobić wreszcie lekcje?
Chełma, w którym na każdym kroku musiała pokonywać opór, gdzie stale rzucano jej kłody pod nogi i obrzucano jadem nienawiści, dr Jadwiga Młodowska (1882-1934) nie lubiła. Dla Chełma uczyniła jednak bardzo wiele. Za główny cel pracy pedagogicznej i społecznej postawiła sobie tępienie ciasnoty umysłowej i nietolerancji, której w mieście nie brakowało. W środowisku nauczycielskim propagowała systematyczne rozwijanie zainteresowań naukowych, zwalczanie bierności wśród młodzieży oraz kształtowanie poczucie odpowiedzialności za swoje czyny. Podkreślała wychowawczą rolę wycieczek i zabaw oraz współpracę szkoły z rodzicami.
System daltoński polega na przeorganizowaniu systemu lekcyjnego w system pracowniany, czyli indywidualnej pracy uczniów nad zadanym materiałem w ich własnym tempie. Po raz pierwszy w Polsce te nowatorskie metody zastosowano w chełmskim seminarium nauczycielskim w nauczaniu języka polskiego, historii, przyrody, fizyki i chemii, geografii, matematyki, robót ręcznych i rysunków (uczennicom przydzielano zadania miesięczne do samodzielnego opracowania i zaliczenia w dowolnej kolejności). Resztę przedmiotów wykładano tradycyjnym sposobem. W działającej przy seminarium nauczycielskim szkole ćwiczeń system daltoński z powodzeniem wykorzystywano w klasach 1-3 wśród dzieci 7- 9-letnich (uczniom z klas 2-3 wyznaczono zadania tygodniowe). Wiele szkół w kraju następnie korzystało z wzorców wypracowanych przez dr Jadwigę Młodowską. Kres chełmskiemu eksperymentowi pedagogicznemu definitywnie położyła przeprowadzona w latach 30. reforma oświaty.
Dr Jadwiga Młodowska została powołana przez Ministerstwo Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego 1 lipca 1919 roku na stanowisko dyrektorki nowo powstającego Państwowego Seminarium Nauczycielskiego Żeńskiego w Chełmie. Szkoła nie miała wówczas własnego lokalu, a grono nauczycielskie, oprócz dyrektorki, liczyło „jedną siłę etatową”. W 1920 roku władze wojskowe przekazały seminarium żeńskiemu budynki po dawnej szkole duchownej bazylianów przy ulicy św. Mikołaja w stanie zupełnej ruiny, bez dachu, okien i podłóg. Dzięki zabiegom dyrektor Młodowskiej, która wyjednywała pożyczki i darowizny, i wraz z młodzieżą organizowała zbiórki i imprezy dochodowe, gmach udało się przystosować do celów szkolnych.
Mimo możliwości powrotu do Krakowa, za którym tak tęskniła – propozycji objęcia asystentury na Uniwersytecie Jagiellońskim w 1923 roku oraz w 1929 roku wizytatorstwa szkół średnich w okręgu krakowskim, dr Młodowska swój pobyt w Chełmie konsekwentnie traktowała jako misję powierzoną jej przez władze szkolne. W 1929 roku została przewodniczącą miejskiej rady szkolnej. Obrona interesów chełmskich szkół powszechnych wobec niedocenienia spraw oświaty przez władze Chełma była zadaniem trudnym i niewdzięcznym. Walcząc o każdy grosz, rozwinęła jednak w mieście akcje dożywiania dzieci w szkołach oraz organizowania półkolonii, kolonii i obozów. Z inicjatywy dr Jadwigi Młodowskiej w Chełmie powstały ponadto m.in. pierwsze przedszkole miejskie, Towarzystwo Opieki nad Dzieckiem, szkoła muzyczna, czy Sekcja Przyjaciół Chełmszczyzny, której organizacją zajął się miejscowy regionalista i nauczyciel Kazimierz Janczykowski. W 1934 roku została wybrana radną miejską.
Kamirianna
